Non se coñecen

O Salto de Aranza é un tipo de central de "auga fluínte" (comunmente chamados "saltos"). Atópase no treito final da Fraga do Oitavén (un canón de case 200 m de fondo). Entre a poza da Retorta, onde se fai a toma, e o edificio da central, en Moledo, hai uns 20 metros de desnivel, e uns 700 m de curso do río. Todas as instalacións atópanse na beira norte, no parroquia pontecaldense da Insua. 

- A represa fíxose aproveitando unha poza natural que se da ao pé do monte da Retorta, xusto antes dunha fervenza de varios metros de alto. A obra da represa debeu ser de moi pequena entidade. Hoxe en día apenas se aprecian algunhas pedras cementadas, algún que outro furado e unha viga de ferro deitada no leito do río. Neste mesmo lugar, pero da beira sur, hai unha levada e un muíño tradicional.

- A toma da auga está localizada a uns 20 m ao leste da actual caída da fervenza, ao pé mesmo da parede do canón. Consiste nunha porta duns 2,2 m de alto e 0,80 m de anchura, aberta entre dous xambas feitas en perpiaños de granito asentados nas rochas do lugar. En tempos, a comporta estaría colocada dentro dunha laña duns 6 cm que aínda hoxe percorre a face interior das xambas e o chan.

- A canle de derivación transcorre pola abrupta ladeira do canón ao longo duns 700 m. Aínda non nos foi posible inspeccionar todo o percurso directamente; segundo semella na imaxe hipsométrica, o treito central da canle esta profundamente metida na ladeira, adaptándose aos entrantes e saíntes da paraxe. No treito inicial, na poza da Retorta, a canle está maiormente labrada na pedra, incluso chegando a converterse nun túnel que atravesa a rocha. No treito final, amais de desmontes e labrados na rocha, a canle esta feita de cantería diversa: o muro de contención da ladeira esta feito de cachotería, mentres que no lado do cantil, o muro (de 50 cm de ancho) está feito de bloques irregulares. En moitos puntos, o muro exterior da canle apóiase en taludes de varios metros e con contrafortes. Xusto antes de chegar a cámara de carga hai un aliviadoiro de 75 cm cunha laña de 6 cm para a comporta; neste punto a canle ten un ancho de 1,5 m e uns 0,75 de fondo.

- A cámara de carga esta feita de perpiaños de granito, mide 2x2 m de planta por 1,3 m de fondo. No interior aínda se aprecian restos do revestimento de cemento, e semella que en tempos tivo unha tapadeira metálica. A cara exterior, a que da ao cantil, é un talude de contención duns 60º de inclinación, no que hai dous ocos de forma de trapecio invertido polo que en tempos sairían dúas tubaxes. A primeira boca da tubaxe xa debeu ser cegada con cachotería durante a vida da central, mentres que na segunda si que se aprecia a sección cilíndrica, duns 80 cm, e traxectoria oblicua. 

- Da tubaxe apenas quedan vestixios, tan só nalgúns puntos aprécianse ferro oxidado adherido ao cemento e o percurso de dúas gabias que baixan ata a central. 

- O edificio da central localízase xusto nos lindeiros dos campos da aldea de Moledo e o monte comunal de Regodobargo. O pequeno edificio, dunha planta duns 13x6 metros, e desenrolo L-O (paralelo ao río), atópase encaixado entre a abrupta ladeira e os penedos do río. Sobre un zócolo feito de perpiaños e cachotes irregulares, levántase airosamente o edificio feito enteiramente en cantería de granito.

Os muros menores do edificio da central están feitos con perpiaños de tamaño variable (de 25 cm de espesor) asentados en seco. O muro oeste ten tres van: unha ampla porta de 3,5x1,5 m, unha pequena fiestra de 1x1,5 m ao lado esquerdo, e un óculo dun 1 m no centro do pinche. O muro leste conta con dúas fiestras de 1x1,5 m.

O muro do lado sur conta cunha porta (de 1 x 3 m) e cinco alongadas fiestras (de 1 x 2,3 m) abertas entre estreitos piares de perpiaños (de 60x55 cm); estes seis vans de 1 metro de anchura, separados por estreitos piares, compoñen  unha fermosa "galería pétrea" que mira o sol e ao curso do río.

En tempos, o acceso á porta desta fachada facíase mediante un corredor exterior, xa desaparecido, feito probablemente en ferro e placa de formigón (apréciase dúas liñas de furados no zócolo e a imposta).

Por último, o muro norte, feito en cantería grosa e irregular, é de contención da ladeira. Cego por completo, a única abertura é entrada da tubaxe forzada, de traxectoria oblicua e diámetro duns 80 cm.

O interior do edificio da central é totalmente diáfano. Nas paredes aprécianse gran número de buracos e ancoraxes para os equipos electromecánicos tempo atrás retirados. No chan, entre o actual solo vexetal, sobresaen tres senlleiras pezas de cantería: no extremo oeste, ao pé da entrada da segunda tubaxe, sobresae a boca de descarga; enfronte apréciase unha gran laxe (de 2,2 x 1,4 m), con pernos metálicos, que debeu servir de base a turbina-xerador; no lado oposto, enfronte a entrada da primeira tubaxe (a cegada) sobresae outra peza (de 1,7 x 1,2 m), na que se fixo un baleirado semiesférico no que se afondaron outras formas de encaixe.

Apenas quedan indicios da cuberta a dous augas, que probablemente fose de estrutura de madeira e tella plana (polo chan atopamos restos de tella plana marca "La Caeyra-Pontevedra")

- A canle de descarga, está situada no centro da fachada sur e é mínima, xa que a central apenas dista uns 3-4 metros do río.